Nöroloji Anabilim Dalı - Multipl Skleroz Birimi

Multipl Skleroz

 

Multiple skleroz (MS), beyin ve omuriliği tutan, bağışıklık sisteminin nedeni tam olarak bilinmeyen bir hastalığıdır. Genetik ve çevresel etkenlerin birleşimiyle ortaya çıktığına inanılmaktadır. Çeşitli tipleri olmakla birlikte, santral sinir sisteminin inflamasyonu ve sinir liflerini saran miyelin kılıfının harabiyeti (demiyelinizasyon) ile seyreden bir hastalıktır. Bu hastalık, bağışıklık sisteminin kendi hücrelerini tanıyamaması sonucu, vücudun kendi kendine zarar vermesi olarak açıklanabilir. Bağışıklık sistemi, sinir liflerinin çevresinde bulunan miyelin kılıfını vücuda yabancı bir doku gibi algılayıp yok etmeye çalışır. Miyelin kılıfının yıkılması sonucunda, “plak” adı verilen patolojik anormal yapılar gelişir. Bu durumda geçici ya da kalıcı çeşitli sinir sistemi belirtileri ortaya çıkar. Bu belirtiler “atak” olarak adlandırılır. Hastalık çoğunlukla alevlenmeler (atak) ve iyileşmeler (remisyon) ile seyreder. Ancak bazı olgularda sürekli ilerleme (progresyon) de görülebilir. Hastalık en sık 20-40 yaşları arasında görülür. Kadınlarda görülme sıklığı erkeklere göre iki kat fazladır. Hastalığın coğrafyası da ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe genişler. Daha çok Kuzey Avrupa'da yaygındır.


Her MS hastasının seyri, zaman ve belirti olarak farklılık göstermekle birlikte hastalığın bilinen beş formu vardır:

 

1. Selim ya da bening MS: Atakların hafif ve iyileşmelerin tam ya da tama yakın olduğu MS tipidir. Her ataktan sonra ya hiç sekel kalmaz ya da kalan sekeller çok hafiftir.


2. Yineleyen-düzelen (relapsing-remitting) MS: Ataklar ve iyileşmelerle seyreder. Tekrarlayan ataklar sonrasında bazı sekeller kalabilir. En sık görülen formdur.


3. İkincil ilerleyen (sekonder progresif) MS: Başlangıcı relapsing-remitting MS olup, tekrarlayan ataklar sonrası düzelme zorlaşır, kalıcı ağır nörolojik bulgular olabilir.


4. İlerleyen-yineleyen (progresif relapsing) MS : Başlangıçta belirgin bir atak olup ataklar arasında tam düzelme olmaz. Ataklarla birlikte ilerleme devam eder.


5. Birincil ilerleyen (primer progresif) MS: Ataklar olmaksızın, nörolojik bulgularda giderek artan bir ilerleme söz konusudur. Daha ağır bir seyir gösterir.

 

Multipl sklerozda belirti ve bulgular, demiyelinizan plakların yerleştiği yere göre gelişir. En sık görme (optik) sistemi, beyincik (serebellum), omurilik, motor (piramidal) sistem ve beyinsapı tutulur ve bu alanlara ait bulgular ortaya çıkar.

1. Görme sisteminin tutulması ile optik nevrit gelişir ve bulanık görme ve gözde ağrı olur
2. Beyin sapının etkilenmesi ile çift görme, nistagmus (gözlerin istemsiz hareketi), yüz felci, yüzde uyuşma ve ağrı vb. olur
3. Beyinciğin etkilenmesi ile dizartri (konuşma bozukluğu), dengesizlik, koordinasyon bozukluğu ve titreme olur.
4. Duyu sisteminin etkilenmesi ile bir yanda ya da bir ekstremitede duyu bozukluğu,
5. Yorgunluk,
6. Motor sistemin tutuluşu ile hemiparezi (vücudun bir yanını tutan felç) veya monoparezi (tek ekstremite felci) gelişir.
7. Omurilik tutuluşu ile sık idrara çıkma veya idrar kaçırma (inkontinans), bacaklarda güçsüzlük, yürüme zorluğu, uyuşma ve dengesizlik olur.
8. Erkeklerde iktidarsızlık olabilir.

 

Bu belirti ve bulgular, bir günden daha uzun süre devam ediyorsa atak kabul edilir. Atakta ortaya çıkan bulgular tamamen düzelebileceği gibi hastalığın düzeyine göre birkaç hafta ile aylar, hatta yıllar boyunca devam edebilir ve her atakta farklılık gösterebilir. Ya da kalıcı olabilir. MS'in en önemli özelliği, tutuluşun birden çok (multipl) sistemi ilgilendirmesinden dolayı, ataklarda genellikle birkaç belirti ve bulgu bir arada bulunabilir.

 

Hastalığın tanısı öncelikle klinik bulgular ve beyin ve omuriliğin MRG incelemesi yanında beyin-omurilik sıvısı (BOS) ve bazı elektrofizyolojik testler (VEP, SEP vb) ile olur. Ayrıca benzer belirti ve bulguya neden olan diğer hastalıkların dışlanması da esastır.

 

MS tedavisi;

 

1) Atak tedavisi,

2) İmmünmodülatör tedavi,

3) Semptomatik tedavi olmak üzere üç başlıkta toplanabilir.

 

Atakta yaklaşık bir hafta boyunca damar yoluyla kortikosteroidler verilir. İmmünmodülatör olarak günümüzde hastalara beta-interferonlar ve copaxon tedavisi verilmektedir. Ayrıca bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlardan azathiopirin, siklofosfamid ve mitoksantron da kullanılır. Ancak bu tür ilaçların önemli yan etkilerinin bulunması, kullanımı kısıtlamaktadır. İmmün tedavi ile atak sıklığı, şiddeti ve MRG bulguları bir ölçüde azaltılabilir. Semptomatik tedavide ağrı, spastisite, idrar problemleri, yorgunluk için çeşitli ilaçlar ve fizik tedavi yöntemlerinden yararlanılır.

 

Kliniğimizde Yapılan İncelemeler

 

Kliniğimizde Multipl Skleroz (MS) hastalığı ile ilgili tüm işlemler yapılmaktadır.

 

MRG incelemesi

 

MS hastalığı için yapılan MRG incelemeleri 3 Tesla MRG ile yapılmakta ve hastalığın tanısı için gereken özel sekansları (çekimleri) içermektedir.

 

VEP; SEP, BAEP İncelemeleri

 

MS hastalığında sıklıkla etkilenen optik sinir ve görme yolları VEP incelemesi ile değerlendirilir. Yine tanıda yardımcı olan MS’te ortaya çıkan omurilik hasarını gösterebilen SEP incelemesi kliniğimizde yapılmaktadır. Yapılan bu incelmelerin sizin vücudunuz üzerinde olumsuz bir etkisi yoktur. Bu tetkikler yarım saat gibi kısa bir zaman diliminde uygulanabilmektedir.

 

Lomber Ponksiyon İncelemesi

 

MS tanısında beyin omurilik sıvısı incelemeleri önemli bir yer tutmaktadır. Erken tanı ve tanıyı daha kesin şekilde koyabilmek için beyin omurilik sıvısından ince bir iğne vasıtasıyla örnek alınmaktadır. Beyin omurilik sıvısında oligoklonal band ve diğer beyin omurilik sıvısı incelemeleri yapılarak MS hastalığı ayrıntılı olarak araştırılmakta ve tanısal doğruluk arttırılmaktadır.

  

Özel Laboratuvar Testleri

 

Bazen MS hastalığını diğer benzer hastalıklardan ayırmak için özel testlere ihtiyaç duyulabilmektedir. Bu testlerin yapılması ile MS hastalığının benzer hastalıklardan daha kolay ayırt edilmesi sağlanabilmektedir.

 

Kliniğimizde Yapılan Tedaviler

 

MS Atak Tedavisi

 

Ataklar sırasında pulse steroid tedavisi ve plazmaferez tedavisi kliniğimizde sıklıkla uygulanmaktadır.

 

MS Koruyucu Tedavisi

 

MS hastalığında kullanılan ve ülkemizde onay almış tüm ilaç tedavileri kliniğimizde uygulanmaktadır.