Sağlık Rehberi

Adet Öncesi Gerginlik Sendromu


Adet döngüsünün genelde hep aynı dönemlerinde gelişen ve sonrasında gerileyen mevcut testlerle ve görüntüleme yöntemleri ile tespit edilebilen, bir nedeni bulunamayan fiziksel, davranışsal ve psikolojik sıkıntılara neden olan bir durumdur. Tipik psikolojik bulgular anksiyete, aşırı sinirlilik, depresyon ve huzursuzluktur. Fiziksel yakınmalar karında şişkinlik, göğüslerde gerginlik, dolgunluk, hassasiyet, başağrısı, eklem kas ağrısıdır. İş kaybına, günlük aktivitede azalmaya ve ikili ilişkilerinde bozulmaya neden olabilir. Yakın dönemli çalışmalara göre, kullanılan tanı yöntemine bağlı değişmekle birlikte şiddetli adet öncesi gerginlik sendromu(AÖGS) hanımların %12-30'unda saptanmaktadır. Çoğu kadın bir veya daha fazla fiziksel veya duygu durum değişikliği belirtilerine sahiptir. Hastaların %5-8'inde orta dereceden şiddetliye günlük aktivite kaybı ve bozulmuş ikili ilişkilere neden olabilmektedir. Hatta bazı çalışmalar üreme çağındaki kadınların %20 'sinden fazlasında klinik ile ilgili adet öncesi gerginlik olarak kabul edilebilir. Geriye dönük çalışmalarda birçok kadın AÖGS başlangıcını 10' lu yaşlarda gördüklerini belirtmişlerdir. Bununla beraber şiddetli bulguların başlangıcı genellikle geç 20 li yaşlarda olmaktadır. Çoğu kadın klinik olarak bulguların ortaya çıkmasından sonra 10 yıl kadar uzun bir süre geçmesine rağmen tedavi için araştırma yapmamaktadırlar. Yumurtlama döneminden sonra kadınların %50'sinden fazlasında hafif bulgular tariflenir. Kesin nedeni bilinmemekle beraber hemen hemen yumurtlamayı ve hatta yumurtlamamayı takiben gelişen hormonal değişiklikler sonucu geliştiği düşünülmektedir. Hastalığa eğilimi olan kadınlarda yumurtlamadan sonra yumurtalık hormonlarındaki yükselme ve düşüşler hastalık belirtilerini tetikler. AÖGS olan kadınlar hormon seviyeleri normal olmalarına rağmen hormonal dalgalanmaya daha hassastırlar. Yumurtlama döneminde beyinden salınan serotonin hormon seviyesinde azalma AÖGS bulgularına neden olduğu bildirilmektedir.


Hormonal değişikliklere duyarlı olan kadınlarda belirtiler puberte döneminde başlar, adet öncesi artar, gebelik boyunca belirgin olarak iyileşir ve doğum sonu kötüleşir. Adet döngüsü boyunca ve adetlerin kesilmesinden birkaç yıl önce belirtiler yoğunlaşabilir. Bu kişilerde adet öncesi depresyon, doğum sonrası ve menopoz sonrası depresyon hormonlara bağlı 3 çeşit duygu durum değişikliği görülebilir.


Hormon sevilerinde döngüsel değişiklik görülmeyen ergenlik öncesi, menopoz sonrasında ve gebelik döneminde hastalık belirtileri yoktur. Rahim ve yumurtalıkların alınması ameliyatı sonrasında da belirtiler ortadan kalktığından çoğu hasta adet öncesi gerginlik belirtileri yerine çoğu hasta menopozda yaşanan gece terlemesi ve ateş basması belirtilerini tercih eder. Rahim alınıp yumurtalıklar bırakıldığında dahi adet görülmemesine rağmen menstrüel başağrıları ve AÖGS belirtileri devam eder.