Doku ve organ nakli nedir?
Organ Nakli, günümüzde başka hiçbir tıbbi çözüm olmadığı için, bir insanın organ ya da dokularının ihtiyacı olan başka bir insana, tedavi amacıyla nakledilmesi işlemidir. Nakil ameliyatla ya da çeşitli tıbbi yöntemlerle yapılır. Bu sayede ölümcül durumdaki ya da beden işlevlerinin bir kısmını yerine getiremeyen hastanın sağlıklı bir yaşama kavuşması sağlanır.
Organ nakli iyi bir tedavi yöntemi midir?
Organ nakli ile yaşam süresi uzar, yaşam kalitesi artar, diyaliz gibi ileri dönem organ yetmezliklerinde kullanılan tedavilere göre maliyeti çok düşüktür. O halde organ nakli ve organ bağışı ülkemiz için hem sağlık yönünden, hem de ekonomik yönden önemli bir katkıdır. Organ naklinde nakil olup ve 20 seneyi dolduran hastaların olduğunu biliyoruz. Bunlar bekardılar,evlendiler, çocukları oldu, iş sahibi oldular. Organ nakli ileri dönemdeki böbrek hastaları için iyi bir tedavi yöntemidir.
Canlıdan canlıya organ nakli ne demektir?
Yaşayan bir insanın böbreklerinden birini nakil ihtiyacı olan bir hastaya vermesidir.
Kimler böbrek vericisi olabilir?
18 yaşını dolduran herkes verici olabilir. Verici olan kişinin eşi de bu konuda gönüllü olmalıdır. Herhangi bir organını bağışlamak isteyen kişi dikkatli bir şekilde fizik muayene ve tetkikler ile değerlendirilir. Ancak sağlıklı olduğu belirlenen kimselerin böbrek bağışlaması uygundur.
Böbreğini veren kişinin ileride diyalize girme riski artar mı?
Düşünülenin aksine böbrek bağışlayan kişilerde böbrek yetmezliği gelişmesi riski artmaz. Bu durum 50 yıldır böbreğini bağışlamış olan yüz binlerce vericinin takibi sonucunda kesin olarak ortaya konmuştur. Canlı organ naklinde en önemli ana prensip; hiçbir sağlık problemi olmayan ve gönüllü olarak bir yakınına hayat kazandırmak için önemli bir fedakarlık yapan böbrek vericisinin zarar görmemesi üzerine kurulmuştur.
Nakil sonrası hastalar hayatları boyunca ilaç kullanırlar mı?
Evet. Kendi sağlıkları için kullanmak zorunda oldukları bazı ilaçlar olabilmektedir.
Nakil sonrası doktor kontrolleri ihmal edilmemeli midir?
Evet. Nakil sonrası kontrol muayeneleri nakil kadar önemlidir; bunun için özellikle ilk bir yıl kontroller ihmal etmemeliler.
Böbrek yetmezliğinin tek tedavisi nakil midir?
Hayır. Böbrek yetmezliğinin hemodiyaliz, periton diyaliz ve böbrek nakli olmak üzere 3 şekil tedavisi bulunmaktadır. Ancak en iyi tedavi biçimi “böbrek nakli”dir.
Kadavra Donör nedir?
Beyin ölümü gelişmiş ve yakınları tarafından organları bağışlanmış kişilere kadavra donör (organ vericisi) denir.
Kadavra listesine kayıt olmak ne demektir?
Bağışlanan organlar nakil merkezlerine kayıtlı hastalara nakledilebilmektedir. Bu nedenle organ yetmezliği olan kişilerin mutlaka bir nakil merkezine başvurması gerekir. Aksi taktirde organlarda tam uyum olsa bile nakil olma şansı yoktur. Organ nakli merkezleri, kendisine başvuran her hastayı ulusal organ ve doku nakli merkezine bildirmekle yükümlüdür. Ulusal listeye tek bir merkezden girebilirsiniz, ancak istediğiniz zaman girdiğiniz merkezi değiştirebilirsiniz.
Sağlık Bakanlığının Kadavra Böbrek Bekleme Listelerindeki Hastalara hangi kriterlere göre kadavra böbrek çıkıyor?
Kadavra organların dağıtımı ulusal organ ve doku nakli koordinasyon merkezi tarafından belirli kriterlere göre yapılmaktadır Organ alacak hastalar kan ve doku gruplarına göre,yaşa ve bekleme sürelerine göre,diyalize başlama tarihlerine göre ve tıbbi acilliyet durumlarına göre belirlenir.
En yüksek puanlı hasta ilk sırada olmak üzere Merkezlere 10’ar Kişilik hasta listesi gönderilir. Hastalar bu sıralamaya göre çağrılır.Cins, ırk, din, zengin, fakir ayrımı yapılmaz.
Canlı veya kadavra vericilerden transplantasyon yapılacak adayların hazırlıkları arasında bir fark varmıdır?
Hazırlık aşamasında bir fark yoktur. Ancak kadavradan nakil hazırlığı yapılan hastalar için organın ne zaman bulunacağı belli değildir. Zaman ilerledikçe daha önce yapılmış olan muayene ve bazı laboratuar incelemelerinde değişiklikler olabilir. Bu nedenle kadavra organ bekleme listesindeki hastaların belli aralıklarla, muayene ve laboratuar incelemelerinin tekrarlanması gerekir. Özet olarak; kadavra organ bekleyen hastalar ameliyata her an hazır durumda olmalıdır.
Transplantasyon adayı hastaların kendi böbreklerine herhangi bir müdahale yapılır mı?
Hastaların kendi böbreklerine genellikle müdahale yapılmaz. Aslında bu durum hastanın böbrek yetmezliğine sebep olan hastalığı ve hastanın genel durumu ile ilişkilidir. Böbrek kaynaklı inatçı hipertansiyon varlığında, böbreklerde sık ve tedaviye dirençli enfeksiyon gelişiyor ise, idrarın mesaneden böbreğe taşması(vezikoüreteralreflü) durumunda, çok büyük kistik böbrekler söz konusu ise, makroskopikhematüri(idrardan kan gelmesi) şikayeti oluyorsa, hastalıklı böbrekler çıkartılabilir. Bu ameliyat, organ naklinden 1 ay önce veya organ nakli sırasında yapılabilmektedir.
Kadavra organ listesine kayıtlı hastalar için bekleme süresi ne kadardır?
Bu konuda net bir süre vermek mümkün değildir.Kadavra organların dağıtımı ulusal organ ve doku nakli koordinasyon merkezi tarafından belirli kriterlere göre yapılmaktadır.Bazen yeni kayıt olmuş bir hastaya hemen organ bulunabilmekte bazende kadavra sırasında yıllarca beklenebilmektedir.
Kadavra organ bulunduğunda hastalara nasıl haber verilir?
Kadavra organ listesine kayıt yaptırdığınızda hastanemiz otomasyon sistemine sizin ve yakınlarınızın telefonları kayıt edilmekte, uygun bir organ çıktığı zaman size telefon ile haber verilmek suretiyle ivedilikle hastaneye gelmeniz istenecektir. Bu sebepten telefon numaranızdaki değişiklik durumunda hastaneye haber vermeniz acil durumlarda size ulaşmamızı kolaylaştıracaktır.
Organ bulunduğu haberi ile transplantasyon ünitesine çağrılmanız mutlaka nakilin size yapılacağı anlamına mı gelir?
Bir kadavradan elde edilen organlar için ulusal organ ve doku nakli koordinasyon merkezi tarafından nakil yapılacak hastalar belirlenmektedir. Hasta isimleri hastanemize bildirildikten sonra merkezimize çağrılıp, fizik muayene ve acil laboratuar incelemeleri sonucunda, hastanemiz hekimlerinden oluşan bir kurul tarafından karar verilmekte ve durumu en uygun olan hasta/hastalara organlar nakledilmektedir. Nakil yapılmayan hastalara ve koordinasyon merkezine bunun nedenleri açıklanır ve hastalar evlerine gönderilir.
Organ naklinin dini yönden sakıncası var mı?
Organ bağışının dini yönden sakıncası yoktur. Semavi dinlerin çoğu organ bağışını onaylamakta ve desteklemektedir. Türkiye’de Prof. Dr Mehmet Haberal’ın yaptığı girişimler neticesinde Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu, 3.3.1980 tarih ve 396/13 sayılı kararı ile organ naklinin caiz olduğunu açıklamıştır. Bu karara göre;
Zaruret halinin bulunması, yani hastanın hayatını veya hayati bir organını kurtarmak için bundan başka çarenin olmadığının mesleki ehliyet edilmesi, hastalığın bu yolla tedavi edileceğine ilişkin doktor kararının olması, doku ve organı alınacak kişinin bu işlemin yapılmış olduğu sırada ölmüş olması, organ veya dokusu alınacak kişinin sağlığında buna izin vermiş olması veya hayatta iken aksine bir beyanı olmamak şartıyla yakınlarının rızasının sağlanması, alınacak organ veya doku karşılığında hiç bir şekilde ücret alınmaması, tedavisi yapılacak hastanın da kendisine yapılacak olan bu nakle razı olması gerektiği belirtilmektedir.
Yine aynı kararda “organınızı vereceğiniz kişi yaptığı iyilik ve fenalıklardan kendisi sorumludur” denilmektedir.
*Organlarınızı bağışlayarak; ölürken bir çok insana hayat verebilirsiniz.
Her bağış yeni bir hayattır.
Bağışladığım organlar para ile başkasına satılabilir mi?
Hayır! Satılamaz. Bir insan öldükten sonra organları bağışlandığında, Organ Nakli koordinasyon sistemi devreye girer. Bu sistem gereğince bağışlanan organlar Sağlık Bakanlığı’nın Bölge Koordinasyon Merkezine (BKM) ve oradan da Ulusal Koordinasyon Merkezine (UKM) bildirilirler. Organların merkezlere dağıtımı bu bildirimler sonucunda belirlenir.
Hayattayken organlarını bağışlayan bir kişi daha sonra bundan vazgeçebilir mi?
EVET vazgeçebilir. Bağış Yaptığınız merkeze bunu bildirebilir veya Yakınlarınıza söyleyebilirsiniz. Çünkü günü geldiğinde bağışınızı değerlendirecek olanlar yakınlarınızdır. Bugün ülkemizdeki uygulamaya göre bağış kartınız olsa bile yakınlarınız izin vermedikçe organlarınız alınamaz.
"Ben sadece böbreklerimi bağışlamak istiyorum” diyebilir miyim?
İstediğiniz organınızı bağışlayabilirsiniz. Organ bağış karıtınızda bunu belirtecek seçenekler bulunmaktadır. Ayrıca yakınlarınıza bunu söylemeniz de yeterli olacaktır.
Her Organ Bağışı Yapanın Organları Mutlaka Alınır mı?
Kişi organ bağışı yapmış olabilir; fakat evde,yolda yada kaza yerinde ölümü gerçekleşmiş ise organları alınamaz. Ancak hastane ortamında tıbben ölümü(BEYİN ÖLÜMÜ) gerçekleşmiş kişilerin organları alınabilir.
Beyin Ölümü Nedir?
Beyin ölümü, beyin fonksiyonlarının geri dönüşümsüz olarak kaybolmasıdır. Beyin ölümü gerçekleşen kişide solunum ve dolaşım ancak yoğun bakım koşullarında destek makinelerine bağlanarak sürdürülebilmektedir. Solunum ve kalp atılımları yapay olarak sürdürülebilirken, beyin fonksiyonları yapay olarak sürdürülemez. Bu nedenle kişi beyni öldüğü zaman tıbben ölü kabul edilir. Beyin ölümü tanısı almış kişilerin hayata dönmesi mümkün değildir. Yoğun bakım ünitelerinde verilen tüm tıbbi desteğe rağmen ortalama 24-36 saat sonra beyin dışındaki fonksiyonlarını da kaybederler. Aile yakınlarının rızası durumunda bu kişilerden en kısa süre içerisinde organları alınarak (fonksiyonlarını kaybetmeden önce) bekleyen hastalara nakledilmesi gereklidir.
Beyin ölümü ile bitkisel hayat arasında ne fark vardır?
Birisi hayatı, diğeri ölümü ifade eder. Bitkisel hayat adından da anlaşılacağı gibi bitki gibi bir yaşamdır ama kişi ölmemiştir. Beyin fonksiyonlarında bozulma mevcuttur. Buna bağlı olarak ölü gibi yatmasına rağmen tamamıyla hayattadır ve seneler sonra mucize kabilinden de olsa iyileşip ayağa kalkabilir. Beyin ölümü ise tam ve kesin olarak ölümü ifade eder ve ölüm hepimizin de bildiği gibi geri dönüşümsüz bir kavramdır.