SOLUNUM HASTALIKLARI TANI YÖNTEMLERİ
Akciğer filmi: Akciğer hastalığını saptamada en önemli tanı yöntemidir. Kalp ve kemik yapılarla ilgili olarak da bilgi sahibi olmamızı sağlar.
Solunum fonksiyon testleri: Akciğerlere giren ve çıkan hava volümü (hacmi) istirahatte, zorlu nefes alıp verme esnasında ve egzersizde ölçülür ve testi yapılan kişiden elde edilen değerler ile aynı yaşta, cinste, boyda kişilerden elde edilen değerler karşılaştırılır. Nefes darlığı, hışırtılı solunum, öksürük, balgam çıkarma şikayeti olanlara, akciğer grafisinde anormal bulguları olanlara, şikayeti olsun olmasın uzun süreden beri sigara içenlere, genel anestezi altında ameliyat alacaklara, vücudunun başka bir organında varolan hastalığın akciğeri etkilediği düşünülen hastalarımıza, akciğerleri etkileyecek işlerde çalışanlara (madenciler, deterjan, akü fabrikası işçileri, kuş besleyiciler….. vb), sporculara, akciğerler hastalığı nedeniyle nefes açıcı ve iltihab giderici, koruyucu ilaç verilenlerde, ilaçları etkisi araştırılmak istenenlere yapılır.
Arter kan gazı: Nefes darlığı ile başvuran hastanın solunum sıkıntısının derecesi ve oksijen ihtiyacının olup olmamasını değerlendirmek amacıyla çoğunlukla radial arterden (bilekteki atardamar) alınır. Akciğer dışı nedenlerle oluşan nefes darlıkları hakkında da bilgi verir.
Allerji (prick) testi: Astım, allerjik rinit, atopik dermatit gibi allerjenlere bağlı gelişen hastalıklarda allerjeni saptamak için kullanılan basit ve çabuk sonuç veren bir cilt testidir. Allerjen deriye damlatılarak lansetle deri hafifçe kaldırılır ve allerjen deri içine nüfuz eder. Değerlendirme 15 dakika sonra yapılır.
Akciğer tomografisi: Anormal akciğer filmleri, açıklanamayan nefes darlıkları ve ağrılarda yapılan akciğerin ayrıntılı inceleme tetkikidir.
Pozitron Emisyon Tomografi + Bilgisayarlı Tomografi (PET-CT): İki görüntüleme sisteminin birlikte kullanıldığı , insan vücudunun ayrıntılı değerlendirilmesini sağlayan ileri teknoloji yöntemidir. Akciğer kanserinin erken tanısında kullanılmaktadır. PET CT, kanser 7mm iken bile göstermektedir. Böylelikle tümör hücresi henüz akciğerin dışına çıkmadan erken evrede yakalanabilmektedir. Lenfoma, Meme Kanseri, Deri kanserleri, ve en önemlisi kolon kanseri de erken evrede PET CT ile yakalanabilir.
Akciğer perfüzyon sintigrafisi: Akciğer sintigrafisi akciğerlerdeki kan akımını (perfüzyon) göstermek için kullanılmaktadır. Test en sık olarak, akciğer damarlarında kan pıhtısı ile oluşan tıkanıklığın (pulmoner emboli) olup olmadığını araştırmada kullanılır.
Torasentez: Akciğer zarları arasında normalde az miktarda sıvı vardır. Ancak akciğer ve akciğer dışı hastalıklarda bu sıvının miktarı artabilir. Sıvı birikmesi halinde sıvının hangi nedene bağlı olarak geliştiğini araştırmak amacıyla dışarıdan iğne veya kateter ile girilerek sıvı alınır ve gerekli labaratuar incelemeleri için gönderilir. Sıvıya bağlı nefes darlığı olan hastalarda tedavi amaçlı olarak sıvı boşaltılabilir.
Plevra biyopsisi: Akciğer zarları arasında biriken sıvının nedenini saptamak amacıyla bölgesel anestezi altında özel biyopsi iğneleri ile plevradan körlemesine biyopsi alma tekniğidir. Alınan biyopsi patoloji ve mikrobiyoloji labaratuarına gönderilir. Her zaman tanı gelmeyebilir, bu durumda cerrahi olarak akciğer zarlarından biyopsi alınma yoluna gidilebilir.
Bronkoskopi: Anormal akciğer filmi, geçmeyen öksürük, düzelmeyen pnömoniler, balgamla kan gelmesi, açıklanamayan plevral efüzyon gibi durumlarda uygulanan girişimsel tanı yöntemidir. Tedavi amaçlı olarak da; hava yollarındaki yabancı cisimleri çıkarmak, trakea ve ana bronşlardan kaynaklanan, hastada aşırı nefes darlığına neden olan iyi ve kötü huylu tümörlerin girişimsel bronkoskopi uygulamaları (Lazer, Argon plazma koter, Kriyokoter, Elektrokoter vb.) ile çıkarılması, yine trakea ve ana bronşların çeşitli nedenlerle oluşmuş darlıklarına stent takmak için uygulanır.
Bronkoskopi öncesi lokal anestezi uygulanır. Buhar makinası ile ilaç ağızdan verilir. Hastanın işlem sırasında öksürmesi ve öğürme refleksleri azaltılmış olur. İlave ilaç gerekirse damar yolu açılır, buradan gerekli ilaç verilir. Bronkoskopi sırasında hastanın kalp atımları, kan basıncı ve kan oksijen düzeyi takip edilir. Hastaya oksijen desteği sağlanır. Bronkoskopi cihazı kıvrılabilir, uzun, ince kurşun kalem kalınlığında olup ucunda görüntülemeyi sağlayan ışık sistemi bulundurur. Ağız ya da burundan girilerek sırasıyla ses telleri (larinks), ana soluk borusu (trakea), sağ ve sol hava yollarlı (bronşlar) görüntülenir. Anormal görünen bölgelerden biyopsi, tuzlu su ile bronş yıkantı suyu alınarak patoloji ve mikrobiyoloji labaratuarlarına gönderilir.
Bronkoskopi güvenilir bir tanı yöntemi olmakla beraber az da olsa risk taşımaktadır. İşlem sonrası ateş ya da nefes darlığı olabilir. Biyopsi alınan hastalarda balgamla beraber kan gelebilir veya akciğer de %1 oranında sönme olabilir. Bu durumda akciğere tüp takılması gerekebilir. Bronkoskopi sonrası hastalar oluşabilecek istenmeyen etkiler açısından takip edilirler.
